Ελληνική παιδεία σε χρεοκοπία;

Του Πάνου Γ. Πιπερόπουλου,

Λέκτορα του Πανεπιστημίου του Newcastle, UK

Είναι παγκοίνως γνωστό ότι η λέξη «παιδεία» είναι παράγωγο του αρχαίου ρήματος «παιδεύω», δηλαδή διδάσκω, εκπαιδεύω. Η λέξη παιδεία αφορά τόσο στην νοητική και ψυχική καλλιέργεια ενός ανθρώπου, όσο και την κουλτούρα, την πνευματική καλλιέργεια, την διάπλαση της προσωπικότητας του και την ανάπτυξη του ήθους του. Καταλυτικής σημασία σ’ όλη αυτή την διαδικασία έχει η εκπαίδευση στις διάφορες βαθμίδες της! Και εδώ θα εστιάσω την προσοχή μου σήμερα. Στην ελληνική παιδεία και ειδικότερα στα Ελληνικά Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα τα οποία υπηρέτησα για περισσότερα από 4 χρόνια, από την θέση του διδάσκοντα με το Π.Δ. 407 (συμβασιούχου Λέκτορα) αλλά και σαν εκλεγμένος  Λέκτορας του Μάνατζμεντ με έμφαση στην Επιχειρηματικότητα και την Καινοτομία στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.

Στα 4 χρόνια της παρουσίας μου ως μέλος ΔΕΠ του Πανεπιστημίου Μακεδονίας προσπάθησα να ανοίξω τις πνευματικές πύλες του τμήματός μου στην επιχειρηματική κοινότητα. Να φέρω μέσα στο αμφιθέατρο επιχειρηματίες που θα μετέφεραν στους φοιτητές μέσα από διαλέξεις και παρουσιάσεις τις γνώσεις τους για το τι συμβαίνει στον πραγματικό κόσμο. Δυστυχώς όμως δυναστεύει ακόμη η

αντίληψη ότι ο επιχειρηματικός κόσμος απαγορεύεται να έχει πρόσβαση στα πανεπιστημιακά αμφιθέατρα. Η αγορά πρέπει να κρατηθεί μακριά από τον ιερό χώρο της εκπαίδευσης. Φυσικά, αν αναρωτηθήκατε αν συμβαίνει και αλλού στον κόσμο αυτό…σας λέω κατηγορηματικά όχι! αποτελεί ακόμη μια παγκόσμια πρωτοτυπία των ελληνικών Πανεπιστήμιων. Όπως επίσης και οι χιλιάδες άνεργοι φοιτητές μετά την ολοκλήρωση των πτυχίων που έχουν συνήθως ελάχιστη σχέση με το τι πραγματικά ζητάει η αγορά. Και εδώ κάπου λέμε ζήτω η βάση του 0.9 που επανήλθε πανηγυρικά στις φετινές εισαγωγικές εξετάσεις και τα παιδιά που την πέτυχαν και από 13 Σεπτεμβρίου θα προσέλθουν να εγγραφούν σε τμήματα των ΑΕΙ και ΑΤΕΙ!

Προσπάθησα ταυτόχρονα να εισάγω στις σχολές διοίκησης επιχειρήσεων τις έννοιες της επιχειρηματικότητας, της καινοτομίας και των επιχειρηματικών συστάδων, με απώτερο στόχο να καλλιεργηθεί στην ψυχοσύνθεση των φοιτητών μας η δημιουργικότητα και η επιχειρηματική δράση. Να στρέψουμε, επιτέλους, τους φοιτητές μακριά από το δημόσιο και τους αλλεπάλληλους διαγωνισμούς του ΑΣΕΠ!

Οι πόρτες της ελληνικής ακαδημαϊκής κοινότητας είναι ερμητικά κλειστές. Δεν υπάρχει χώρος για επιχειρηματικότητα και καινοτομία. Για την διδασκαλία σύγχρονων μαθημάτων. Υπάρχει απλά αρνητισμός και απίστευτη γραφειοκρατία που μετατρέπει κάθε καλή πρόθεση σε Γολγοθά ετών. Η διδασκαλία μέσα στο Πανεπιστημιακά μας Ιδρύματα (αν εξαιρέσουμε την χρήση projector powerpoint slide, αντί για τις παλαιού τύπου διαφάνειες και τα επιδιασκόπια) θυμίζει λίγο πολύ την δεκαετία του ‘80. Ο καθηγητής παραμένει ο ‘απόλυτος’ άρχοντας και οι ‘γενικές συνελεύσεις’ ο νόμος και η τάξη. Καμία και επιμένω καμία προσπάθεια να δημιουργήσουμε σύγχρονα φοιτητικό-κεντρικά συστήματα μάθησης, συστήματα διάχυσης γνώσεων και όχι στείρας και αντιπαραγωγικής αποστήθισης  και φόβου, συστήματα που βλέπουν τον φοιτητή σαν τον αυριανό επαγγελματία και τον καθηγητή σαν τον δάσκαλο που θα τον βοηθήσει να αναπτύξει τις γνώσεις και τις δυνατότητες του.

Με άλλα λόγια, θα το πω όσο πικρό και εάν ακουστεί, τα ΑΕΙ και τα Ανώτατα πλέον ΤΕΙ παραμένουν ως εξεταστικά κέντρα, που λειτουργούν όποτε οι καθηγητές αποφασίσουν οι ίδιοι να κάνουν μάθημα (και όχι οι υποψήφιοι διδάκτορες και βοηθοί τους) ή όποτε οι φοιτητές αποφασίσουν να έρθουν στα αμφιθέατρα.

Υπάρχει Ελληνική παιδεία τελικά; Υπάρχει!

 Είναι αυτή ακριβώς η παιδεία που φέρνει στην εξουσία τα τελευταία 30 χρόνια τους πολιτικούς που κυβερνούνε την Ελλάδα και την έφεραν (ουσιαστικά και όχι με την ωραιοποιημένη εικόνα των πολιτικών ψεμάτων δήθεν ένα βήμα πριν) αλλά ΜΕΣΑ στην ΧΡΕΟΚΟΠΙΑ! Είναι ακριβώς αυτό το σύστημα που πολύ έντεχνα δημιούργησαν ίσως ασυνείδητα (ίσως και συνειδητά) με στόχο να κάνουν τον μαθητή/φοιτητή αδιάφορο για την εκπαίδευση, αδιάφορο για την Ελλάδα, αδιάφορο για την καλλιέργεια και την ανάπτυξη του πνεύματός του. Μετατρέψανε μια ολόκληρη γενιά σε παρτάκιδες, φραπεδάκιδες και ξενυχτό-μπουζουκόβιους για να μπορούνε οι κυβερνόντες και τα ΜΜΕ να κάνουν το πάρτι της ζωής τους και να κατακλέψουν τα χρήματα της Ευρώπης και της Ελλάδας… Μια ολόκληρη γενιά φοιτητών που έμαθε να γλεντάει γύρω από το Πανεπιστήμιο, να το βλέπει να καίγεται, να τελεί υπό ΚΑΤΑΛΗΨΗ πάμπολες φορές στην τηλεόραση και να σκέφτεται «αύριο δεν θα έχουμε μάθημα…οπότε πάμε για καφέ», έμαθε να κλέβει με κάθε τρόπο για να περάσει τα μαθήματα και να βάζει ρήτρα για το δημοκρατικό 5άρι…να πάρω ένα πτυχίο 10 χρόνια το παιδεύω!

Και εκεί μέσα άνθησε ο «κακός» Έλληνας καθηγητής. Αδιάφορος για έρευνα και δημοσιεύσεις, αδιάφορος για τον φοιτητή του, αδιάφορος για το Πανεπιστήμιο γενικότερα. Ο φόβος και ο τρόμος στις εξετάσεις. Πίσω από αυτόν για άλλη μια φορά φροντιστήρια (που φροντίζουν το ‘δωρεάν’ της ελληνικής παιδείας). Ο έλληνας καθηγητής που βρίσκεται ξαφνικά να ελέγχει εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ ερευνητικών προγραμμάτων που μοιράζονται με τους γνωστούς «διαφανείς» τρόπους στα γνωστά πάντα άτομα, για να γίνουν έρευνες που σπανίως βλέπουν το φώς της δημοσιότητας και πολύ περισσότερο που σχεδόν ποτέ δεν έχουν καμία ακαδημαϊκή αξία. Και πριν βιαστείτε να με κατηγορήσετε, σας προτρέπω να ψάξατε τα τελευταία 20 χρόνια τι ποσοστό Ελλήνων και Ελληνίδων καθηγητών, ακόμη και πρωτοβάθμιων, έχουν δημοσιεύσει άρθρα στα κορυφαία διεθνή επιστημονικά περιοδικά όλων των κλάδων…Θα ξαφνιαστείτε…επειδή τα ποσοστά αποτελούν όνειδος για όλους εμάς του περισσότερους από 20,000 καθηγητές Πανεπιστημίων και ΤΕΙ! Πολύ δυσάρεστο!

Αν ψάξουμε να βρούμε τα αίτια της οικονομικής κατάρρευσης της χώρας μας, πρέπει να ξεκινήσουμε από την πνευματική κατάρρευση αυτού του τόπου. Δεν θέλω να συμπεριλάβω όλους τους ακαδημαϊκούς και τους φοιτητές στην παραπάνω πολύ σύντομη ανάλυση μου, καθότι υπάρχουν και λαμπρές εξαιρέσεις, που δυστυχώς το σύστημα τις πολεμά με κάθε τρόπο και σε κάθε βήμα και της εγχώριας εξέλιξής τους (γίνεται ο νέος απειλή για τους υψηλόβαθμους) και της διεθνούς καταξίωσής τους.

Βλέποντας και βιώνοντας την κατάσταση που σας περιγράφω αποφάσισα το καλοκαίρι που μόλις τελείωσε να παραιτηθώ από την θέση μου ως Λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και να συνεχίσω την καριέρα μου στην Αγγλία και στο Business School του Πανεπιστημίου του Newcastle ως λέκτορας.

Επέστρεψα στην χώρα που πέρασα όλη την φοιτητική μου ζωή και απέκτησα όλα τα πτυχία μου για να βρεθώ και πάλι σε ένα πλαίσιο  «παιδείας» που διαπίστωσα τα τελευταία 4 χρόνια ότι λείπει από την χώρα μας. Στην σύντομη θητεία μου στο νέο Πανεπιστήμιο όπου με προσέλαβαν, εδώ και ένα μήνα περίπου, νιώθω ακόμη μεγαλύτερη απογοήτευση για το πώς καταφέραμε και μετατρέψαμε την περήφανη Ελλάδα, εάν όχι τον σημαντικότερο (για να μην κατηγορηθώ για εθνοκεντρισμό) σίγουρα έναν από τους 2-3 σημαντικότερους και αρχαιότερους πολιτισμούς στον κόσμο, σε μια οικονομία και κοινωνία που έχει απλώσει το χέρι και ζητάει ελεημοσύνη για να επιβιώσει.

 Έχω πολλά να πω, τα οποία δεν είναι έκφραση πικρίας καθότι ΚΑΝΕΙΣ δεν με έδιωξε από την Ελλάδα πέραν των προβλημάτων που αναφέρω, και οφείλω να πω ότι ίσως ακούγεται παράξενη η απόφασή μου να παραιτηθώ από μία επίζηλη θέση νεαρού μέλους ΔΕΠ σε ελληνικό Πανεπιστήμιο, αλλά δεν θέλω να γίνω κουραστικός. Σας υπόσχομαι ότι στο προσεχές διάστημα θα σας μεταφέρω, ως ανταποκριτής από το εξωτερικό, τι συμβαίνει στον ανεπτυγμένο δυτικό-ευρωπαϊκό κόσμο στον οποίο ανήκουμε επίσημα εδώ και 30 χρόνια και πως μπορούμε και εμείς, στην Παιδεία μας και μέσα από αυτήν, να γίνουμε επιτέλους Ευρωπαίοι!…