Οικονομική κρίση ή κρίση προτύπων;

 του Κωσταντίνου Χολέβα
 Πολιτικού επιστήμονα

Δέν υπάρχει κρίση αποκλειστικά καί μόνον οικονομική. Η οικονομία είναι μία ανθρώπινη καί κοινωνική δραστηριότητα καί ἐπηρεάζεται ἀπό τίς ἀρχές, τίς ἀξίες, τά ἰδανικά, τόν σκοπό ζωῆς καί τή ψυχοσύνθεση τῶν προσώπων καί τῶν συνόλων. Ἡ σημερινή κρίση στήν Ἑλλάδα και στήν παγκόσμια οἰκονομία φαινομενικά μέν ἀφορᾶ στούς ἀριθμούς, στό εἰσόδημα, στήν παραγωγή. Οὑσιαστικά ὅμως εἶναι κρίση ἀξιῶν, προτύπων καί ἰδανικῶν. Εἶναι κρίση, παρακμή καί διάψευση τῶν ὑλιστικῶν ἰδεολογιῶν πού ταλαιπώρησαν τήν ἀνθρωπότητα καί πολύ περισσότερο τή χώρα μας κατά τα τελευταῖα πενήντα τοὐλάχιστον χρόνια. Ἔχουμε μπροστά μας τήν πανηγυρική καί θορυβώδη κατάρρευση τῶν ὑλιστικῶν παραδείσων καί τῶν ψευδῶν ὁραμάτων πού καλλιεργοῦσαν οἱ κυριώτερες διεθνεῖς ἰδεολογίες τῶν προσφάτων δεκαετιῶν.
Υλιστική ήταν ἡ ἀντιμετώπιση τῶν πάντων ἀπό τή μαρξιστική ἰδεολογία μέ Όλες τίς παραλλαγές της, λενινιστικές, σταλινικές, μαοϊκές κ.λπ. Ἡ πάλη τῶν τάξεων, ἡ δικτατορία τοῦ προλεταριάτου,
τό μίσος κατά τῶν ἐχόντων, αὐτά καί πολλά ἄλλα φανάτισαν ἑκατομμύρια μυαλά σέ ὅλη τή γῆ, ἔστειλαν στήν ἐξορία καί στό θάνατο ἑκατομμύρια ἀντιφρονούντων, κατέστρεψαν ψυχές, κοινωνίες καί οἰκονομίες. Στό ὄνομα μιᾶς δῆθεν ἐπανάστασης γιά τό καλό τοῦ λαοῦ ἔγινε προσπάθεια νά ξεριζωθοῦν ἀπό τίς ψυχές τῶν ἀνθρώπων τά δύο μεγάλα καί ἀκατάλυτα ἰδανικά. Ἡ πίστη στόν Θεό καί ἡ ἀγάπη στήν Πατρίδα. Ὁ ὑλισμός καί ὁ διεθνισμός μαζί μέ τόν ἀθεϊσμό ἐδιδάσκοντο ἀπό τά σχολεῖα, τίς ἐφημερίδες, τίς τηλεοράσεις. Τά καταστροφικά ἀποτελέσματα τά εἴδαμε μετά τήν πτώση τοῦ τείχους τοῦ Βερολινου τό 1989. Ἡ γύμνια τοῦ μαρξιστικοῦ ὑλισμοῦ ἀποκαλύπτεται καθημερινά μπροστά μας. Καί στή Καμπότζη ἀκόμη καί σήμερα δικάζονται οἱ μαρξιστές μαζικοί δολοφόνοι, οἱ ὁποῖοι κατήργησαν τήν πίστη πρός τόν Θεό στό ὄνομα τοῦ «ἀταξικοῦ παραδείσου»!
Παράλληλα σέ άλλα σημεῖα τοῦ πλανήτη ἀνδρώθηκε ἡ ἄλλη ὄψη τοῦ Ἰανοῦ: Ὁ ὑλισμός τῆς καταναλωτικῆς καί ἰσοπεδωτικῆς παγκοσμιοποιήσεως. Τό κέρδος ἀποθεώθηκε, ὁ ἀτομοκεντρισμός θεοποιήθηκε, οἱ ἀγορές ἀναγορεύθηκαν σέ μαγικούς συντελεστές τῆς εὐδαιμονίας τῶν ἀνθρώπων. Ὅποιοι δέν κερδίζουν χρήματα καταδικάζονται στή χλεύη καί στήν ἀπόρριψη. Τό χρῆμα εἶναι τό πᾶν, ἡ παιδεία ὀφείλει νά τό ὑπηρετεῖ. Ἡ διαφήμιση γιγαντώνει τόν καταναλωτισμό καί προκαλεῖ τεχνητή εὐδαιμονία μέ πλαστικό χρῆμα , τό ὁποῖο τελικά ὁδηγεῖ τούς ἀνθρώπους σέ συνεχῆ δανεισμό ἄρα σέ ἀπόγνωση, σέ ἀπελπισία , πολλές φορές και σέ αὐτοκτονία. Ὁ μαρξισμός κήρυττε τό μίσος πρός τούς ἔχοντες, ἡ παντοδυναμία τῶν χρηματιστηριακῶν ἀγορῶν κηρύττει τό μίσος πρός τούς πένητες και τούς ἀδυνάμους. Ἡ μαρξιστική ἐπανάσταση ἐπιδιώκει νά ἐξοντώσει τούς ἰσχυρούς τούς παλαιοῦ καθεστῶτος γιά νά δημιουργήσει τελικά τούς δικούς της λίγους καί ἐκλεκτούς πού θά περνοῦν καλά. Ἡ παγκοσμιοποίηση τῶν ἀγορῶν καί τοῦ καταναλωτισμοῦ βλέπει τούς οἰκονομικά ἀδυνάτους σάν περιττά ἐμπόδια πού ἔχουν τήν ... ἀπαίτηση νά τούς περιθάλψει τό Κράτος Πρόνοιας. «Τά ἀνθρώπινα ἐμπόδια νά ἐκτοπισθοῦν» κηρύττουν και ο δύο μορφές τοῦ ὑλισμοῦ.
Μέσα σ’ αυτό τό κλίμα τά πάντα κινδύνευσαν και κινδυνεύουν νά αλλοιωθούν καί νά ἀλλοτριωθοῦν. Εὐγενεῖς ἰδέες ὅπως ἡ ἑνοποίηση τῆς Εὐρώπης στό ὄνομα τῆς εἰρηνικῆς συνυπάρξεως καί τοῦ Εὐαγγελίου μετεξελίχθηκαν σέ μία ἀκόμη ὑλιστική ἰδεολογία, ἀντίθετη πρός τήν ἀρχική βούληση τῶν ἐμπνευστῶν τους. ΟἱιἝλληνες ἔμαθαν νά θεωροῦν τήν Εὐρώπη σάν τή «νέα Μεγάλη Ἰδέα», ἡ ὁποία θά τούς φέρει πακέτα Ντελόρ και πακτωλούς χρημάτων γιά δημόσια ἔργα, ἀλλά καί γιά τίς τσέπες τῶν ἐπιτηδείων. Ἡ ἀρχαιοελληνική ἔννοια τῆς Παιδείας, ἡ ὁποία ἐμπλουτίσθηκε ἀπό τή Χριστιανική Ἁποκάλυψη καί ἀπό τή διδασκαλία τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν καί τοῦ Πατροκοσμᾶ, μεταλλάχθηκε σέ ἐπαγγελματική κατάρτιση καί σέ κέντρο ταχείας ἐκμαθήσεως ξηρῶν γνώσεων μέ στόχο τό χρῆμα καί ὄχι τή διάπλαση ἀνθρωπίνων χαρακτήρων. Τά πάντα στόν βωμό τῆς ὕλης, τοῦ χρήματος, τοῦ κέρδους. Μέ ἀποτέλεσμα καί τά νοικοκυριά καί ὁλόκληρη ἡ Ἑλλάδα νά δανείζονται, διότι ξόδευαν καί ξοδεύουν περισσότερα ἀπό ὅσα παράγουν. Τί ἄλλο χρειάζεται γιά νά μετατραπεῖ ἡ ἠθική κρίση σέ οἰκονομική;
Μέσα σ’ αυτόν τόν φρενήρη ανταγωνισμό μεταξύ υλιστικών ἰδεολογιῶν ξεχάσθηκε τό ἦθος, ἡ πνευματική καλλιέργεια, ἡ ἀνάγκη γιά ὁλοκληρωμένες προσωπικοτητες, η προβολή καταλλήλων προτύπων γιά τούς νέους. Ὁ ὑλισμός μέ ὅλα τά πρόσωπά του θέλει μανιωδῶς νά καταργήσει τήν πίστη στόν Θεό καί τήν ἀγάπη στή Πατρίδα. Τά θεωρεῖ μεταφυσικά κατάλοιπα τοῦ παρελθόντος. Κι ὅμως, ὅταν ἡ μαρξιστική Ρωσία τοῦ Στάλιν δέχθηκε τήν ἐπίθεση τοῦ Χίτλερ, τότε ἀναγκάσθηκε ἡ αὐταρχική ἐξουσία νά ἀνοίξει τίς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες καί νά προβάλει στό λαό τόν ἀγώνα γιά τή Μητέρα Πατρίδα, τήν Ἁγία Ρωσία. Καί ὅταν ἡ μήτρα τῆς ὑλιστικῆς παγκοσμιοποιήσεως, οἱ ΗΠΑ, εἶδαν Ἄραβες καί ἄλλους ξένους νά θέλουν νά ἀγοράσουν τά λιμάνια τους ἤ ἄλλες κρίσιμες ἐπιχειρήσεις, ἀρνήθηκαν μέ τό ἐπιχείρημα ὅτι ἐπάνω καί ἀπό τό χρῆμα ὑπάρχει τό ἐθνικό συμφέρον! Ὡραῖες εἶναι στά λόγια οἱ ἰδεολογίες καί οἱ συνθηματολογίες, ὅμως οἱ κοινωνίες πού σέβονται τόν ἑαυτό τους στίς δύσκολες στιγμές θυμοῦνται καί τόν Θεό καί τόν πατριωτισμό.
Δυστυχώς στήν Ἑλλάδα παρασυρθήκαμε μόνο ἀπό τά εὔκολα συνθήματα καί τίς ξενόφερτες «μαγικές συνταγές» καί ξεχάσαμε τά πρότυπα καί τίς αξίες πού μᾶς κράτησαν ὄρθιους ἐπί χιλιάδες χρόνια. Καί πρό Χριστοῦ καί ἀκόμη περισσότερο μετά Χριστόν ὁ λαός μας, τό Ἔθνος μας, ἐπιβίωσε καί διέπρεψε πολιτιστικά καί ἀγωνιστικά, διότι δίδασκε στά παιδιά του τήν πίστη στόν Θεό καί στήν Πατρίδα. Διαβάστε τήν Ὀδύσσεια τοῦ Ὁμήρου, τό «Ἴτε παῖδες Ἑλλήνων» τῶν Σαλαμινομάχων, τόν ὅρκο τῶν Ἀθηναίων Ἐφήβων. Μελετῆστε τά ἔργα τῶν Τριῶν Ιεραρχῶν, θυμηθεῖτε τήν πατριωτική δράση τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου τοῦ Ἀθωνίτου στό πλευρό τοῦ Νικηφόρου Φωκᾶ, ἀναλύστε μέ προσοχή τό κοντάκιο «Τῇ Ὑπερμάχω» πού ἦταν ὁ ἐθνικός ὕμνος τῆς Βυζαντινῆς Ρωμανίας. Ξαναδιαβάστε μέ συγκίνηση τήν τελευταία ὁμιλία τοῦ Κωνσταντίνου Παλαιολόγου πρίν ἀπό τήν Ἅλωση, ξεφυλλίστε τό Νέον Μαρτυρολόγιον του Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, ξεδιψάστε πνευματικά ἀπό τίς Διδαχές καί τίς Προφητεῖες τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Ἁἰτωλοῦ. Ποιά εἶναι ἡ κοινή συνισταμένη αὐτῶν τῶν κειμένων καί προτύπων; Προφανῶς ἡ πίστη στόν Θεό καί ἡ ἀφανάτιστη ἀγάπη πρός τήν ἑλληνική Πατρίδα.
Αυτά πολεμούν καί αὐτά ξεριζώνουν οἱ ὀπαδοί τῶν ὑλιστικῶν θεωριῶν. Καί προβάλλουν σκοπίμως λανθασμένα πρότυπα στά παιδιά μας. Μέσα ἀπό σχολικά βιβλία, τηλεοπτικά θεάματα καί κάθε εἴδους προπαγάνδες οἱ νέοι μας καί οἱ νέες μας καλοῦνται νά παρασυρθοῦν ἀπό τήν ἐφήμερη δόξα, τήν ἔκθεση τῆς γυμνῆς σάρκας, τόν τυχοδιωκτισμό, τό εὔκολο καί ἄκοπο κέρδος, τίς πάσης φύσεως διαστροφές, τήν ἀνοητολογία, τήν ἔλλειψη ρίζας και οὐσίας. Καί τά παιδιά μας μεταρέπονται σέ ἄβουλους καταναλωτές, ἀγράμματους, ἀνιστόρητους, γλωσσικά ἀφασικούς. Καί διαρκῶς δανείζονται καί ὑπερχρεώνονται ὥστε νά ἐντείνεται ἡ οἰκονομική κρίση.
Τό μόνο γνήσιο καί ασφαλές αντίδοτο είναι οἱ παραδοσιακές ἀξίες καί τά ἀἰώνια πρότυπα πού μάθαμε ἀπό τή διαχρονική πορεία του Ἑλληνισμοῦ. Τά πρότυπα αὐτά εἶναι οἱ Ἥρωες καί οἱ Ἅγιοι. Ὀ Ἀλέξανδρος εἶχε ὡς πρότυπό του τόν Ἀχιλλέα. Ὁ Μέγας Βασίλειος προβάλλει πρός τούς νέους τή σωφροσύνη τοῦ Ὀδυσσέα, τοῦ Μ. Ἀλεξάνδρου, τοῦ Ἡρακλέους. Οἱ ὑπόδουλοι Ἕλληνες ἐπί Τουρκοκρατίας εἶχαν ὡς πρότυπα τούς Νεομάρτυρες καί τούς Κλεφταρματολούς τῶν βουνῶν. Ὁ Θ. Κολοκοτρώνης λέγει στόν Ἄγγλο Χάμιλτον ὅτι τήν Ἐπανάσταση τήν ἐνέπνευσε ἡ ἀνάμνηση τοῦ Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Ὁ Παῦλος Μελᾶς δίδασκε στούς ἐντοπίους Μακεδόνες νά ἀγωνίζονται γιά τήν Ὀρθοδοξία καί τούς ἀρχαίους προγόνους τους. Στό ἔπος τοῦ 1940 ὁ Κωστῆς Παλαμᾶς μιλοῦσε γιά τό ἀθάνατο κρασί τοῦ 1821. Καί στόν Κυπριακό Ἀγώνα τοῦ 1955-59 οἱ ἔφηβοι ἀγωνιστές διάβαζαν τούς βίους τῶν μαρτύρων τῆς Ἐκκλησίας καί τῶν ἡρώων τοῦ Ἔθνους μας.
Μόνο μέ τέτοια πρότυπα θά έλθει ἡ ἀπαλλαγή ἀπό τή σοβοῦσα ἠθική, πνευματική καί οἰιονομική κρίση. Ὅταν διδάξουμε στά παιδιά μας τήν κοινωνική ἀλληλεγγύη, τήν συμπὀνια, τήν ἀνθρωπιά. Νά ἔχουν ὡς κύριο μέλημά τους τό καθῆκον πρός τόν Θεό, την Πατρίδα καί τόν συνάνθρωπο. Νά προβάλλουμε πρότυπα μορφωτικά πού δια-μορφώνουν ἀνθρώπινους χαρακτῆρες και ὄχι αὐτά πού μετατρέπουν τά παιδιά μας σέ καταναλωτικά ρομπότ ἤ σέ ἐργαλεῖα ὁλοκληρωτικῶν ἰδεολογιῶν. Νά πείσουμε τά παιδιά μας ὅτι τό χρῆμα εἶναι μέσο καί ὄχι αὐτοσκοπός. Ὡς Ὀρθόδοξοι και ὡς Ἕλληνες ἔχουμε λαμπρά, διαχρονικά καί οἰκουμενικά πρότυπα νά παρουσιάσουμε. Ἄς τά διδάξουμε στά παιδιά μας ὥστε ἡ νέα γενιά νά ἀποφύγει τήν ἠθική καί οἰκονομική χρεωκοπία. Ἐμεῖς οἱ μεγαλύτεροι εὐθυνόμαστε γιά τήν κρίση. Τοὐλάχιστον ἄς μήν μεταφέρουμε τό βάρος στούς νεώτερους. Καί ὁ Θεός βοηθός!