Ιστορία και πολιτισμός της Ελλάδας

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ (1924-1935)
1924. Ο Νικόλαος Πλαστήρας καταθέτει την «εξουσίαν της Επαναστάσεως» στην Δ΄ Εθνική Συνέλευση, η οποία κηρύττει έκπτωτη τη δυναστεία των Γλύξμπουργκ και εγκαθιδρύει πολίτευμα Προεδρευόμενης Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας (επικυρώνεται με το δημοψήφισμα της 13/4/1924). 1925. Με στρατιωτικό κίνημα ο Θ. Πάγκαλος (βενιζελικός στρατηγός και βουλευτής) εξαναγκάζει την κυβέρνηση σε παραίτηση, σχηματίζει κυβέρνηση που λαμβάνει ψήφο εμπιστοσύνης, τροποποιεί αυθαίρετα το Σύνταγμα και κηρύσσει δικτατορία στις 4 Ιανουαρίου 1926.

1926. Ο βενιζελικός στρατηγός Γ. Κονδύλης ανατρέπει τον Πάγκαλο και αποκαθιστά τη Δημοκρατία. 1928-1932. Η τελευταία κυβέρνηση του Ε. Βενιζέλου. Δημοσιεύεται στην «Εφημερίδα της Κυβερνήσεως» ο Ν. 4229/1929 «Περί μέτρων ασφαλείας του κοινωνικού καθεστώτος και προστασίας των ελευθεριών των πολιτών», περισσότερο γνωστός ως «Ιδιώνυμον».

1933. Στις εκλογές πλειοψηφεί η αντιβενιζελική παράταξη. Ο Νικόλαος Πλαστήρας οργανώνει την επομένη στρατιωτικό κίνημα που αποτυγχάνει, όπως και το στρατιωτικό κίνημα της 1ης Μαρτίου 1935.

1935. Η κυβέρνηση του Π. Τσαλδάρη (αντιβενιζελικοί) με σειρά Συντακτικών Πράξεων αναστέλλει, καταργεί ή τροποποιεί διατάξεις του Συντάγματος. Οι βενιζελικοί απέχουν από τις εκλογές.

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΥΟΜΕΝΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ (1935-1936)
1935. Έπειτα από στρατιωτικό πραξικόπημα του Γ. Κονδύλη (που έχει περάσει στην αντιβενιζελική παράταξη) ο Τσαλδάρης υποχρεώνεται να καταργήσει το Σύνταγμα του 1927, να επαναφέρει το Σύνταγμα του 1864/1911 και να προκηρύξει δημοψήφισμα για την επαναφορά της Βασιλείας. Με άλλο ένα νόθο δημοψήφισμα η Βασιλεία επιστρέφει (με 97,88%). Ο Γεώργιος Β΄ επιστρέφει στην Ελλάδα.

1936. Οι εκλογές διεξάγονται με απλή αναλογική, τα δύο κόμματα (βενιζελικοί και αντιβενιζελικοί) δεν μπορούν να σχηματίσουν πλειοψηφία και το ΚΚΕ καθίσταται ρυθμιστής. Λαμβάνει ψήφο εμπιστοσύνης (ως προσωρινή λύση) από τη Βουλή ο Ιωάννης Μεταξάς (αντιβενιζελικός πολιτικός, πρώην στρατιωτικός).

1936. Ο στρατός και η χωροφυλακή διαλύουν βίαια συγκέντρωση απεργών καπνεργατών στη Θεσσαλονίκη. Δώδεκα νεκροί και δεκάδες τραυματίες είναι ο τραγικός απολογισμός των φονικών συγκρούσεων.

Η ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΚΑΙ Ο ΕΛΛΗΝΟΪΤΑΛΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

1936. Ο Μεταξάς με τη συναίνεση του Γεώργιου εγκαθιστά δικτατορία.

1940. Στις 28 Οκτωβρίου, μετά το «όχι» του ελληνικού λαού, η Ελλάδα εμπλέκεται στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η πρώτη προκλητική ενέργεια της Ιταλίας εναντίον της Ελλάδας έγινε στις 15 Αυγούστου 1940, με τον τορπιλισμό του ελληνικού πολεμικού πλοίου «Έλλη» από ιταλικό υποβρύχιο. Στις 28 Οκτω βρίου 1940 έγινε η πρώτη ιταλική επίθεση στην Πίνδο, ύστερα από το ιστορικό τελεσίγραφο και την αρνητική απάντηση της Ελλάδας. Στην αρχή οι ελληνικές δυνάμεις υποχώρησαν, αλλά από τις 14 Νοεμβρίου 1940 και μετά εξαπέλυσαν αντεπίθεση και ανακατέλαβαν τα ελληνικά εδάφη. Οι Ιταλοί υποχώρησαν στο εσωτερικό της Αλβανίας, αφήνοντας πίσω τους χιλιάδες αιχμάλωτους. Στις 9 Μαρτίου 1941 ο Ιταλοί ανασυνταγμένοι εξαπέλυσαν καινούρια επίθεση, η οποία συνάντησε σθεναρή αντίσταση και απέτυχε.

Η ΚΑΤΟΧΗ (1941-1944)
1941. Απρίλιος. Η Ελλάδα καταλαμβάνεται από τις Δυνάμεις του Άξονα (Γερμανία, Ιταλία, Βουλγαρία). Ο Γεώργιος Β΄ και η κυβέρνηση (ο Μεταξάς έχει πεθάνει) εγκαταλείπουν την Ελλάδα.

30 Απριλίου. Ο στρατηγός Γεώργιος Τσολάκογλου αυτοανακηρύσσεται με την υποστήριξη των Γερμανών πρωθυπουργός. Ορκίζεται η πρώτη κατοχική κυβέρνηση (παραίτηση στις 2 Δεκεμβρίου 1942).

20 Μαΐου. Στις 06.30 το πρωί αρχίζει η γερμανική επίθεση εναντίον της Κρήτης, η οποία θα οδηγήσει στην πλήρη κατάληψη του νησιού από τους εισβολείς στις 30 Μαΐου (Μάχη της Κρήτης).

30 Μαΐου. Τη νύχτα ο Μανώλης Γλέζος και ο Απόστολος Σάντας κατεβάζουν από τον ιερό βράχο της Ακρόπολης των Αθηνών τη ναζιστική σημαία, προκαλώντας ενθουσιασμό στους κατοίκους της κατεχόμενης πόλης.

10 Ιουνίου. Η Ελλάδα, έπειτα από απόφαση της Ανώτερης Γερμανικής Διοίκησης, χωρίζεται σε ζώνες κατοχής: τη γερμανική, την ιταλική και τη βουλγαρική.

27 Σεπτεμβρίου. Ιδρύεται έπειτα από συμφωνία των αντιπροσώπων του ΚΚΕ (Λευτέρης Αποστόλου), του Σοσιαλιστικού Κόμματος Ελλάδος (Χρήστος Χωμενίδης), της Ένωσης Λαϊκής Δημοκρατίας (Ηλίας Τσιριμώκος) και του Αγροτικού Κόμματος Ελλάδας (Απόστολος Βογιατζής) το ΕΑΜ (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο).

1942. Στις 16 Φεβρουαρίου ιδρύεται ο Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός (ΕΛΑΣ). Η αντιστασιακή οργάνωση ΠΕΑΝ (Πανελλήνιος Ένωσις Αγωνιζομένων Νέων) ανατινάζει τα γραφεία της φιλοναζιστικής οργάνωσης ΕΣΠΟ (Εθνικο-Σοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωση) και αποτρέπει τη στρατολόγηση Ελλήνων από τους Γερμανούς κατακτητές. Αντάρτες του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ ανατινάζουν τη σιδηροδρομική γέφυρα του Γοργοπόταμου αποκόπτοντας τη στρατηγικής σημασίας οδό Θεσσαλονίκης- Αθηνών- Πειραιώς, την οποία οι Γερμανοί χρησιμοποιούν για τον ανεφοδιασμό των στρατευμάτων του Ρόμελ στη Β. Αφρική.

1944. Στις 29 Φεβρουαρίου υπογράφεται στην Πλάκα της Ηπείρου η ομώνυμη συμφωνία ανάμεσα στις αντιστασιακές οργανώσεις ΕΛΑΣ, ΕΚΚΑ, ΕΔΕΣ. Με τη συμφωνία αυτή οι οργανώσεις αναλαμβάνουν την υποχρέωση να μην πολεμούν μεταξύ τους, να περιορίζονται στις περιοχές που κατέχει η καθεμιά και να πολεμούν τον εχθρό από κοινού και χωριστά.

Στις 26 Μαρτίου αναγγέλλεται η δημιουργία της Πολιτικής Επιτροπής Εθνικής Απελευθερώσεως- ΠΕΕΑ. Προσωρινός πρόεδρός της είναι ο συνταγματάρχης Ευριπίδης Μπακιρτζής, παλαιότερα εκπρόσωπος της αντιστασιακής οργάνωσης ΕΚΚΑ, και μέλη της οι Μάντακας (ΕΛΑΣ), Σιάντος (ΚΚΕ), Τσιριμώκος (ΕΛΔ), Γαβριηλίδης (Αγροτικό Κόμμα) και ο καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου Α. Σβώλος, ο οποίος λίγες μέρες αργότερα αναλαμβάνει πρόεδρος της ΠΕΕΑ.

Την 1η Μαΐου οι Γερμανοί εκτελούν στο σκοπευτήριο της Καισαριανής 200 Έλληνες πατριώτες, οι οποίοι κρατούνταν στις φυλακές του Χαϊδαρίου, στην πτέρυγα μελλοθανάτων 15.

Στις 17 Μαΐου αρχίζει στον Λίβανο, υπό την προεδρεία του πρωθυπουργού της εξόριστης ελληνικής κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου, η ομώνυμη διάσκεψη των αντιπροσώπων των ελληνικών πολιτικών και αντιστασιακών δυνάμεων. Κύρια θέματα η διαμόρφωση εθνικής πολιτικής και η συγκρότηση εθνικού στρατού. Στις 20 Μαΐου οι εκπρόσωποι των διαφόρων κομμάτων και οργανώσεων καταλήγουν σε συμφωνία για τη δημιουργία Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας.

Στις 2 Σεπτεμβρίου διορίζονται υπουργοί στην κυβέρνηση Εθνικής Ενότητος με πρωθυπουργό τον Γ. Παπανδρέου οι εκπρόσωποι του ΚΚΕ, του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ, Α. Σβώλος, Ι. Ζέβγος, Α. Αγγελόπουλος, Η. Τσιριμώκος, Ν. Ασκούτσης και Μιλτιάδης Πορφυρογένης.

Στις 26 Σεπτεμβρίου, στην Καζέρτα της Ιταλίας, οι εκπρόσωποι των μεγαλύτερων αντιστασιακών οργανώσεων της χώρας (ΕΛΑΣ, ΕΔΕΣ) συμφωνούν να θέσουν τις δυνάμεις τους υπό τις διαταγές του Βρετανού υποστρατήγου Ρόναλντ Σκόμπι, τα τάγματα ασφαλείας να θεωρηθούν εχθρικοί σχηματισμοί και ο ΕΛΑΣ να μη μετακινήσει τις δυνάμεις του προς τα μεγάλα αστικά κέντρα (Συμφωνία της Καζέρτας).

Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΚΑΙ Ο ΕΜΦΥΛΙΟΣ
Στις 12 Οκτωβρίου τα γερμανικά στρατεύματα Κατοχής εγκαταλείπουν την Αθήνα. Την ίδια ημέρα καταφτάνουν στο λιμάνι του Πειραιά τα πρώτα βρετανικά στρατεύματα.

Στις 18 Οκτωβρίου η κυβέρνηση Παπανδρέου επιστρέφει στην Ελλάδα μετά την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων. Στις 3 Δεκεμβρίου αρχίζουν τα Δεκεμβριανά.

Στις 12 Φεβρουαρίου στη Βάρκιζα υπογράφεται από τους εκπροσώπους της κυβέρνησης και του ΕΑΜ/ ΕΛΑΣ η ομώνυμη συμφωνία, η οποία προβλέπει τον αφοπλισμό των ανταρτικών και παραστρατιωτικών ομάδων μέχρι τις 26 Φεβρουαρίου 1945. Επίσης, καθορίζονται ο τρόπος ανασυγκρότησης του εθνικού στρατού, η διεξαγωγή δημοψηφίσματος για το πολιτειακό και η διενέργεια εκλογών.

1946. Στις εκλογές απέχει η Αριστερά. Κερδίζει το Λαϊκό Κόμμα του Π. Τσαλδάρη (πρώην αντιβενιζελικοί)- δημοψήφισμα που αποβαίνει υπέρ της επανόδου του Γεωργίου Β΄.

1947. Υπογράφεται ανάμεσα στην Ιταλία και τις νικήτριες δυνάμεις του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Συνθήκη των Παρισίων. Με τη συνθήκη αυτή τα Δωδεκάνησα περιέρχονται στην Ελλάδα. Πεθαίνει ο Γεώργιος Β΄ και τον διαδέχεται ο Παύλος.

1949. Τερματίζεται ο Εμφύλιος Πόλεμος. Ο ραδιοφωνικός σταθμός των ανταρτών «Ελεύθερη Ελλάδα» αναγγέλλει την κατάπαυση του πυρός από την πλευρά του Δημοκρατικού Στρατού. Η ΤΡΙΤΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΥΟΜΕΝΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ (1949-1967)

5 Μαρτίου 1950. Διεξάγονται οι πρώτες εκλογές μετά τον Εμφύλιο.

1950-1952. Πολιτική κυριαρχία του κέντρου.

1952. Τίθεται σε ισχύ το Σύνταγμα του 1952 (η συνέχεια του Συντάγματος 1864/1911). Καταδίκη σε θάνατο, για κατασκοπεία, του Ν. Μπελογιάννη και άλλων επτά ατόμων. Στις εκλογές (ψηφίζουν για πρώτη φορά οι Ελληνίδες) κυριαρχεί απόλυτα το νέο κόμμα της δεξιάς Ελληνικός Συναγερμός με αρχηγό τον Αλέξανδρο Παπάγο.

1955. Ο Παπάγος πεθαίνει. Πριν το κόμμα του εκλέξει τον διάδοχο, ο Παύλος θα δώσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον υπουργό Δημοσίων Έργων του Παπάγου και νέο πολιτικό Κωνσταντίνο Καραμανλή. Ο Καραμανλής διαλύει τον Εθνικό Συναγερμό και ιδρύει την Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση (ΕΡΕ), που συγκεντρώνει το μεγαλύτερο μέρος της παλιάς αντιβενιζελικής παράταξης αλλά και πολλούς πρώην βενιζελικούς και κεντρώους (Κανελλόπουλος, Αβέρωφ κ.ά.).

1956-1963. Οκταετία Καραμανλή.

1958. Το αριστερό κόμμα της ΕΔΑ αναδεικνύεται στις εκλογές αξιωματική αντιπολίτευση.

29 Οκτωβρίου 1961. Οι εκλογές χαρακτηρίζονται νόθες από τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Ξεκινά ο «ανένδοτος αγών». 1963. Δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γρ. Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη. Στις εκλογές πλειοψηφεί η Ένωση Κέντρου (Ε.Κ.) αλλά με μικρή διαφορά από την ΕΡΕ. Ο Καραμανλής αποχωρεί από την ενεργό πολιτική.

1964. Μεγάλη εκλογική νίκη της Ε.Κ. που της δίνει απόλυτη πλειοψηφία των εδρών. Πρωθυπουργός ο Γεώργιος Παπανδρέου. Πεθαίνει ο Παύλος και τον διαδέχεται ο Κωνσταντίνος Β΄.

1965.

15 Ιουλίου αρχίζει η μεγάλη πολιτική και συνταγματική κρίση. Ο Κωνσταντίνος εξαναγκάζει τον Παπανδρέου σε παραίτηση και διορίζει διαδοχικά τρεις κυβερνήσεις «αποστατών» από την Ένωση Κέντρου. Η τρίτη κυβέρνηση των αποστατών με πρωθυπουργό τον Στ. Στεφανόπουλο κατορθώνει να λάβει ψήφο εμπιστοσύνης.

Η ΤΡΙΤΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ (1974- ΣΗΜΕΡΑ)

1974. Στις 24 Ιουλίου επιστρέφει ο Καραμανλής από το Παρίσι και αναλαμβάνει να σχηματίσει Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας με συμμετοχή μελών της ΕΡΕ και της Ένωσης Κέντρου. Χορη γείται αμνηστία. Νομιμοποιείται το ΚΚΕ. Τίθεται σε ισχύ προσωρινά το Σύνταγμα του 1952, με εξαίρεση τις διατάξεις για το πολίτευμα. Στις εκλογές της 17ης Νοεμβρίου κερδίζει το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας που ίδρυσε ο Καραμανλής (δεύτερο κόμμα η Ένωση Κέντρου). Στο τελευταίο (και μόνο γνήσιο) δημοψήφισμα στην ελληνική πολιτική ιστορία ο ελληνικός λαός με 70% επιλέγει την αβασίλευτη δημοκρατία.

1975. Τίθεται σε ισχύ το νέο Σύνταγμα του 1975 (το οποίο ισχύει αναθεωρημένο μέχρι σήμερα).

19 Ιουνίου 1975. Εκλέγεται Πρόεδρος της Δημοκρατίας από τη Βουλή ο Κωνσταντίνος Τσάτσος.

1977. Η Νέα Δημοκρατία κερδίζει ξανά τις εκλογές (δεύτερο κόμμα το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου).

1980. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής εκλέγεται Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Στις 10 Μαΐου ο Γεώργιος Ράλλης τον αντικαθιστά στην πρωθυπουργία και στην αρχηγία της Ν.Δ.

1981. Η Ελλάδα εντάσσεται στην ΕΟΚ. Τις εκλογές κερδίζει με μεγάλη διαφορά το ΠΑΣΟΚ. Ο Ανδρέας Παπανδρέου ορκίζεται Πρωθυπουργός.

1985. Ο Κ. Καραμανλής παραιτείται. Εκλέγεται νέος Πρόεδρος της Δημοκρατίας ο Χρ. Σαρτζετάκης. Το ΠΑΣΟΚ κερδίζει τις εκλογές. 1986. Τίθεται σε ισχύ το αναθεωρημένο Σύνταγμα 1975/86 (μεταφρασμένο ολόκληρο στη Δημοτική).

1989. Στις 18 Ιουνίου γίνονται βουλευτικές εκλογές στις οποίες κυριαρχεί το αίτημα για «κάθαρση». Πρώτο κόμμα αναδεικνύεται η Ν.Δ. με ποσοστό 44,25%, δεύτερο το ΠΑΣΟΚ με 39,15% και τρίτο ο Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου με 13,12%. Λόγω του ισχύοντος εκλογικού νόμου, το πρώτο κόμμα αδυνατεί να σχηματίσει κυβέρνηση.

Την 1η Ιουλίου σχηματίζεται κυβέρνηση συνεργασίας Ν.Δ. και Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου με Πρωθυπουργό τον προερχόμενο από τη Ν.Δ. Τζαννή Τζαννετάκη.

Στις 2 Ιουλίου ορκίζεται η κυβέρνηση Τζαννή Τζαννετάκη (παραίτηση στις 12 Οκτωβρίου 1989).

Στις 5 Νοεμβρίου, παρά τη νίκη της με 46,2% στις εκλογές, η Ν.Δ. λόγω του ισχύοντος εκλογικού συστήματος αδυνατεί να σχηματίσει κυβέρνηση (ΠΑΣΟΚ 40,70%, Συνασπισμός 11%). Στις 23 Νοεμβρίου, το ΠΑΣΟΚ, η Ν.Δ. και ο Συνασπισμός συμφωνούν να στηρίξουν οικουμενική κυβέρνηση με Πρωθυπουργό τον Ξ. Ζολώτα.

1990. Η Ν.Δ. υπό τον Κ. Μητσοτάκη με ποσοστό 46,88% και με 150 έδρες σχηματίζει κυβέρνηση με τη στήριξη του ενός βουλευτή που εκλέγει η ΔΗΑΝΑ. Το ΠΑΣΟΚ με 38,61% εκλέγει 123 βουλευτές.

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής εκλέγεται δεύτερη φορά Πρόεδρος της Δημοκρατίας- διαδέχεται τον Χρήστο Σαρτζετάκη. 1993. Στις εκλογές το ΠΑΣΟΚ επικρατεί και σχηματίζει κυβέρνηση ο Ανδρέας Παπανδρέου.

1995. Εκλέγεται νέος Πρόεδρος της Δημοκρατίας ο Κωστής Στεφανόπουλος.

1996. Ο Ανδρέας Παπανδρέου αδυνατεί (λόγω προβλημάτων υγείας) να ασκήσει καθήκοντα Πρωθυπουργού. Ο Κώστας Σημίτης τον αντικαθιστά στην Πρωθυπουργία και στην αρχηγία του ΠΑΣΟΚ.- Στις εκλογές το ΠΑΣΟΚ επικρατεί και σχηματίζει κυβέρνηση ο Κώστας Σημίτης.

2000. Ο Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος εκλέγεται για δεύτερη θητεία Προέδρου της Δημοκρατίας. Στις εκλογές το ΠΑΣΟΚ επικρατεί και πάλι.

2001.Τίθεται σε ισχύ το αναθεωρημένο Σύνταγμα 1975/1986/2001.

2004. Στις εκλογές επικρατεί η Νέα Δημοκρατία και σχηματίζεται κυβέρνηση από τον Κώστα Καραμανλή (ανιψιό του Κωνσταντίνου Καραμανλή).

2005. Η Βουλή εκλέγει Πρόεδρο της Δημοκρατίας τον Κάρολο Παπούλια.

2006. Η Νέα Δημοκρατία καταθέτει στη Βουλή την πρότασή της για αναθεώρηση του Συντάγματος 1975/1986/2001.
πηγή