Το ΝΑΤΟ στη Λιβύη και οι τουρκικές στοχεύσεις

Του Νίκου Μούδουρου
Πριν από μερικές βδομάδες ο πρωθυπουργός της Τουρκίας, θέλοντας να υπογραμμίσει την «αντίθεση» της Άγκυρας σε πιθανή νατοϊκή εμπλοκή στον πόλεμο της Λιβύης, αναφωνούσε από το βήμα του Γερμανο-Τουρκικού Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου (με το δικό του χαρακτηριστικό τρόπο): «Τι δουλειά έχει το ΝΑΤΟ στη Λιβύη; Αυτά είναι σαχλαμάρες!». Όμως, τελικά φαίνεται ότι προέκυψε πολλή δουλειά για το ΝΑΤΟ στην περιοχή μας. Ο νέος πόλεμος που ξέσπασε, στο παρόν στάδιο τουλάχιστον, δεν δείχνει ότι θα τελειώσει εύκολα.

Πρόκειται για ακόμα μια περίπτωση επανασχεδιασμούτου χάρτη και
των αγορών της περιοχής, αυτή τη φορά με επίκεντρο τη Λιβύη. Την ίδια όμως στιγμή, πρόκειται για ακόμα μια περίπτωση επιβεβαίωσης της επιρροής της Τουρκίας όχι μόνο στην περιοχή γενικά, αλλά και στους νατοϊκούς σχεδιασμούς ειδικότερα.

Η αρχική αρνητική στάση της τουρκικής Κυβέρνησης σε πιθανή παρέμβαση του ΝΑΤΟ στη Λιβύη, συνοδεύτηκε από μια προσπάθεια να θέσει «όρους και προϋποθέσεις». Ο Ερντογάν αξίωσε όπως η παρουσία του ΝΑΤΟ στον πόλεμο να διασφαλίσει ότι «η Λιβύη θα ανήκει στους Λίβυους» και να «μη μετατραπεί σε εισβολή».

Με αυτό τον τρόπο, η Κυβέρνηση του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) επιδίωξε να ενσωματωθεί όσο το δυνατό πιο ανώδυνα στους νατοϊκούς σχεδιασμούς καταχτώντας ρόλο-κλειδί, ιδιαίτερα σε συνθήκες ανταγωνισμού με τη Γαλλία.

Σε ένα δεύτερο επίπεδο, προσπάθησε να νομιμοποιηθεί στο εσωτερικό της ενόψει εκλογών, αναγκάζοντας ακόμα και το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CΗΡ) να συμφωνήσει με τους όρους της. Παράλληλα, με την επιχειρηματολογία που χρησιμοποίησε βοήθησε, έστω και ασυνείδητα, τους νατοϊκούς της συμμάχους να επικαλεστούν το ψήφισμα 1973 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για να εγγυηθούν ότι «δεν πρόκειται για εισβολή».

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο θα μπορούσε να λεχθεί ότι η προτεραιότητα της Κυβέρνησης Ερντογάν είναι η διασφάλιση καθοριστικής παρουσίας στις εξελίξεις, με τρόπο που να διατηρεί και να αυξάνει την επιρροή της Τουρκίας στην ευρύτερη Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική, ιδιαίτερα σε μια περίοδο ανακατατάξεων.

Ένα από τα εργαλεία που φαίνεται να χρησιμοποιεί προς αυτή την κατεύθυνση, είναι διπλός αναβαθμισμένος της χαρακτήρας: Από τη μια ο ρόλος της στο ΝΑΤΟ και από την άλλη ο ρόλος της ως κράτος ενσωμάτωσης της συγκεκριμένης περιοχής στο παγκόσμιο περιβάλλον της λεγόμενης ελεύθερης αγοράς. Καθόλου τυχαία, η Τουρκία έχει πρωταγωνιστική παρουσία ανάμεσα στις νατοϊκές δυνάμεις που θα αναλάβουν το βάρος υλοποίησης του εμπάργκο όπλων ενάντια στον Καντάφι και στις αποστολές «ανθρωπιστικής βοήθειας».

Την ίδια στιγμή, εξουδετερώνοντας τα γαλλικά επιχειρήματα, θα φιλοξενήσει στη Σμύρνη το αρχηγείο του ΝΑΤΟ για τη δημιουργία ζώνης απαγόρευσης πτήσεων. Πέραν των πιο πάνω, η Τουρκία έχει εξουσιοδοτηθεί σε συνεννόηση με τις ΗΠΑ, να αναλάβει το ρόλο ενσωμάτωσης αραβικών κρατών στους νατοϊκούς μηχανισμούς αποφάσεων και ελέγχου σχετικά με τον πόλεμο στη Λιβύη.

Με αυτό τον τρόπο, τόσο το ΝΑΤΟ, όσο και η τουρκική κυβέρνηση επιθυμούν να προσδώσουν ένα «ισλαμικό μανδύα» νομιμοποίησης της επέμβασής τους στην περιοχή.

Όμως η κρίση στη Λιβύη έγινε μεταξύ άλλων και αφορμή για να επιστρέψουν στο προσκήνιο οι αντιφάσεις της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής.

Ενώ στην περίπτωση της Αιγύπτου η Κυβέρνηση ΑΚΡεπένδυσε άμεσα στην πτώση Μουμπάρακ και συνεπώς στην αύξηση της δικής της επιρροής, στην περίπτωση της Λιβύης η ρητορεία περί «εκδημοκρατισμού» του αραβικού κόσμου με παράδειγμα την Τουρκία, έμεινε αρχικά στη σκιά των μεγάλων συμφερόντων του τουρκικού κεφαλαίου. Η Κυβέρνηση Ερντογάν αντέδρασε και επιδίωξε να έχει ενισχυμένο ρόλο στα νατοϊκά σχέδια, τη στιγμή που κατανόησε ότι ακόμα και σε περίπτωση πολιτικής επιβίωσης του Καντάφι, οι ισορροπίες είχαν ήδη αλλάξει.

Οι ανακατατάξεις στην περιοχή, σε συνδυασμό με την αναβαθμισμένη παρουσία της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ, είναι δεδομένα που επηρεάζουν και το Κυπριακό. Τα γεγονότα στην ευρύτερη Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική, αλλά και η επαναβεβαίωση της σημασίας της Ανατολικής Μεσογείου στα γεωστρατηγικά συμφέροντα, αποτελούν μια τραγική υπενθύμιση για τις συνέπειες που μπορεί να έχει πιθανή πρόσδεση της Κύπρου στο νατοϊκό άρμα. Μας υπενθυμίζει το χαρακτήρα και τις στοχεύσεις των πρωταγωνιστών, οι οποίοι καθόλου δεν ενδιαφέρονται για θέματα ενότητας του λαού και του μελλοντικού ομοσπονδιακού μας κράτους.
* Ο Νίκος Μούδουρος είναι ειδικός συνεργάτης του Προέδρου της Δημοκρατίας.
ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ 03/04/2011