Καινοτομία, η «απάντηση» στην κρίση

ΕΕ: Η επένδυση στην έρευνα και την ανάπτυξη «δείχνει» το δρόμο προς την ανάκαμψη

Η επένδυση στην καινοτομία είναι το «όπλο» για να ανακάμψουν οι δοκιμαζόμενες από την κρίση οικονομίες της Ευρώπης, ενώ ειδικά στην περίπτωση της Ελλάδας, η έρευνα και η ανάπτυξη αποτελούν μονόδρομο για την έξοδο από τη ύφεση.
Τα συμπεράσματα αυτά εξήχθησαν στο συνέδριο που διοργανώθηκε στις Βρυξέλλες με τίτλο «Η Ένωση Καινοτομίας και η Βιομηχανική Πολιτική».
Βασική διαπίστωση ήταν ότι η Ευρώπη έχει μείνει πολύ πίσω στον τομέα της καινοτομίας, σε σχέση με βασικούς ανταγωνιστές της, όπως είναι οι Η.Π.Α. και η Ιαπωνία. «Δυστυχώς η Ε.Ε. δεν επενδύει στην καινοτομία όπως οι ανταγωνιστές της», τόνισε ο Τόμας Μπάρετ, διευθυντής της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.
Την ίδια στιγμή, χώρες όπως η Κίνα και η Νότια Κορέα κινούνται με αλματώδεις ρυθμούς και τείνουν να εξελιχθούν σε ηγέτες στην καινοτομία. «Είμαστε διπλάσιοι από τις Ηνωμένες Πολιτείες, αρκεί να αποφασίσουμε να δουλέψουμε μαζί», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Μαρκ Ίνγκλις, εκπρόσωπος της επιτρόπου Έρευνας και Καινοτομίας, Μόιρα Γκέγκεν-Κουίν.
Αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης και εκπρόσωποι άλλων φορέων που συμμετείχαν στο συνέδριο εκτίμησαν ότι αν οι κυβερνήσεις, η ακαδημαϊκή κοινότητα και οι επιχειρήσεις δεν συμπράξουν για την προαγωγή της καινοτομίας, η Ευρώπη δύσκολα θα ξεφύγει από την κρίση.
Όχι περικοπές στην έρευνα
Για το λόγο αυτό τόνισαν ότι, παρά τα μέτρα λιτότητας που λαμβάνουν διάφορες χώρες όπως η Ελλάδα, οι επενδύσεις στην έρευνα και την ανάπτυξη όχι μόνο δεν πρέπει να περικοπούν, αλλά αντίθετα επιβάλλεται να ενισχυθούν.
«Σε περίοδο δημοσιονομικής κρίσης, η Ε.Ε. και τα κράτη-μέλη πρέπει να συνεχίσουν να επενδύουν στην εκπαίδευση, την έρευνα, την ανάπτυξη, την καινοτομία και τις τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών», αναφέρεται σε κείμενο της Κομισιόν, η οποία έχει θέσει την καινοτομία στο επίκεντρο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», με βασικό στόχο τη δημιουργία μιας «Ένωσης Καινοτομίας».
«Καμπανάκι» για την Ελλάδα
Ειδικά για την Ελλάδα, η Ε.Ε. κρούει τον κώδωνα του κινδύνου επισημαίνοντας «σοβαρό πρόβλημα ανταγωνιστικότητας, το οποίο αντικατοπτρίζεται στο μεγάλο έλλειμμα στις συναλλαγές αγαθών (ανακοίνωση 28/10/2010)».
Ενώ το εμπόριο υπηρεσιών είναι πλεονασματικό, κυρίως λόγω του τουρισμού και της ναυτιλίας, το έλλειμμα στις συναλλαγές αγαθών οδήγησε σε έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της τάξης του 11% του ΑΕΠ το 2009, σύμφωνα με την Ε.Ε.
Οι αξιωματούχοι της Ένωσης διαπιστώνουν ότι οι επενδύσεις στην έρευνα και την ανάπτυξη ως ποσοστό του ΑΕΠ, κυρίως στον ιδιωτικό τομέα, είναι μεταξύ των χαμηλότερων στην Ε.Ε. και -όπως σημειώνουν- η καινοτομία της ελληνικής οικονομίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την εισαγόμενη τεχνολογία και τεχνογνωσία.
Επιπλέον, οι περιβαλλοντικές επιδόσεις της ελληνικής βιομηχανίας χαρακτηρίζονται ως «μάλλον φτωχές», λόγω των «αδυναμιών του ρυθμιστικού και διοικητικού περιβάλλοντος», ενώ παράλληλα διαπιστώνεται ένα «διαρθρωτικό πρόβλημα εξειδίκευσης στις λεγόμενες ‘’χαμηλές’’ δεξιότητες».
Τα οφέλη της καινοτομίας

Ο στόχος που έχει θέσει η Κομισιόν για την καινοτομία, είναι να διατίθεται ως το 2020 το 3% του ΑΕΠ της Ε.Ε. στην έρευνα και την ανάπτυξη. Αν ο στόχος επιτευχθεί, εκτιμάται ότι μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία 3,7 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας και να αυξήσει το ετήσιο ΑΕΠ κατά περίπου 800 δισ. ευρώ έως το 2025. Όμως, για να γίνει αυτό, θα χρειαστούν τουλάχιστον ένα εκατομμύριο περισσότεροι ερευνητές μέσα στην προσεχή δεκαετία.

Τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμφώνησαν τον περασμένο Ιούνιο στους άξονες της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020», στο επίκεντρο της οποίας βρίσκεται το «τρίγωνο» εκπαίδευση, έρευνα και καινοτομία, που χαρακτηρίζεται ως «η μόνη λύση για την ανάπτυξη και την απασχόληση που θα φέρει την οικονομία της Ευρώπης και πάλι στο προσκήνιο».
Προς μια Ένωση Καινοτομίας
Η Ένωση της Καινοτομίας στοχεύει στη βελτίωση των συνθηκών και στη διευκόλυνση πρόσβασης στη χρηματοδότηση της έρευνας, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι οι καινοτόμες ιδέες μπορούν να βρουν το «δρόμο» για την αγορά και να μετατραπούν σε προϊόντα και υπηρεσίες.
Εκτίμηση της Κομισιόν είναι ότι σήμερα η Ευρώπη «δεν είναι αρκετά καλή στο να μετατρέπει τις ιδέες της σε εμπορεύσιμα αγαθά και υπηρεσίες. «Η αλυσίδα παραγωγής της Ε.Ε. είναι κατακερματισμένη. Απαιτούνται μεταρρυθμίσεις», τόνισε η Ρουθ Πάσερμαν, μέλος του επιτελείου του επιτρόπου για τη Βιομηχανία και την Ανταγωνιστικότητα, Αντόνιο Ταγιάνι.
Εκτός από την τεχνολογική καινοτομία (Ίντερνετ, πληροφορική, επικοινωνίες κ.λπ.), η Ένωση της Καινοτομίας στοχεύει στο χτίσιμο μιας ζώνης καινοτομίας στις επιχειρήσεις, τη σχεδίαση προϊόντων και τις υπηρεσίες.
Αυτό θα γίνει με τη δημιουργία «συμπράξεων καινοτομίας» μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, προκειμένου να αυξηθεί η χρηματοδότηση της έρευνας και της ανάπτυξης. Στους τομείς προτεραιότητας που έχουν καθοριστεί συγκαταλέγονται η κλιματική αλλαγή, η ενεργειακή απόδοση, ο υγιεινός τρόπος ζωής, οι «έξυπνες» πόλεις, η κινητικότητα, η ορθολογική χρήση των υδάτινων πόρων και η βιώσιμη γεωργία.
Η Ε.Ε. εφαρμόζει ήδη το Έβδομο Πρόγραμμα Πλαίσιο (ΠΠ-7) με προϋπολογισμό ύψους 50,5 δισ. ευρώ. Η πρώτη τέτοια σύμπραξη, που αναμένεται να ξεκινήσει το 2011, θα ενθαρρύνει την ανάπτυξη νέων προϊόντων και υπηρεσιών που διευκολύνουν την υγιή γήρανση και την παράταση του επαγγελματικού βίου.
Κατακερματισμένη η έρευνα
Η Μόιρα Γκέγκεν-Κουίν, επίτροπος Έρευνας, Καινοτομίας και Επιστήμης της Ε.Ε., επισήμανε την ανάγκη δημιουργίας της λεγόμενης «i-conomy», που θα μετατρέψει την Ευρώπη σε μια πραγματικά δυνατή οικονομία της καινοτομίας.
Για να καταδείξει τη σημασία οργάνωσης και συντονισμού της καινοτομίας, η επίτροπος αναφέρθηκε σε μια χαρακτηριστική περίπτωση «κατακερματισμού της έρευνας», κατά την οποία διεξάγονταν 80 διαφορετικές έρευνες από ισάριθμους φορείς πάνω στο ίδιο ακριβώς αντικείμενο (το βακτήριο της σαλμονέλας)! «Πρέπει να σταματήσει αυτό. Είναι ανοησία», είπε χαρακτηριστικά, αποκαλώντας «γραφειοκρατικό και πολύ περίπλοκο» το περιβάλλον καινοτομίας στην Ευρώπη.
Απαντώντας σε ερώτηση των «ΝΕΩΝ» για το αν η δράση των πολυεθνικών εταιρειών προκαλεί εμπόδια στην ανάπτυξη της καινοτομίας, η επίτροπος απέφυγε να τοποθετηθεί ευθέως, υποστηρίζοντας ότι «υπάρχουν περιπτώσεις πολυεθνικών που ενισχύουν μικρές επιχειρήσεις και συνεργάζονται με τρίτους, π.χ. με πανεπιστημιακούς φορείς, κάτι που μπορεί να βοηθήσει την καινοτομία».
Αλλαγές στα πανεπιστήμια
«Κλειδί» στη χάραξη της πορείας προς την καινοτομία στην Ε.Ε., αποτελεί το εκπαιδευτικό σύστημα και, κυρίως, τα πανεπιστήμια.
Η Κομισιόν εκτιμά ότι απαιτείται ριζική αναβάθμιση της ποιότητας σπουδών και εκσυγχρονισμός των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων σε όλα τα επίπεδα. «Χρειαζόμαστε περισσότερα πανεπιστήμια παγκοσμίου κύρους, αναβάθμιση των δεξιοτήτων και προσέλκυση κορυφαίων ταλέντων από το εξωτερικό», αναφέρεται σε επίσημο κείμενο της Επιτροπής.
Στόχος είναι να «ανοίξουν» τα σύνορα για τους επιστήμονες και όσους διεξάγουν έρευνα, ώστε να μπορούν να δραστηριοποιούνται απρόσκοπτα σε όλη την Ε.Ε. Για το σκοπό αυτό θα συσταθεί ο λεγόμενος Ευρωπαϊκός Χώρος Έρευνας -που πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέσα στα επόμενα τέσσερα χρόνια- ο οποίος θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις «για μια πραγματικά ελεύθερη κυκλοφορία της γνώσης».
Το 2011 η Επιτροπή θα υποστηρίξει τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου πολυδιάστατου διεθνούς συστήματος κατάταξης για τη συγκριτική αξιολόγηση των επιδόσεων των πανεπιστημίων. Επίσης, θα προτείνει περαιτέρω βήματα για τη μεταρρύθμιση και τον εκσυγχρονισμό της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Στόχος, μεταξύ άλλων, είναι η σύναψη συνεργασιών μεταξύ πανεπιστημίων και επιχειρήσεων, μέσα από τις αποκαλούμενες «Συμμαχίες Γνώσης».
Ο ρόλος της βιομηχανίας
Η ενιαία ευρωπαϊκή αγορά, με 500 εκατομμύρια καταναλωτές, 220 εκατομμύρια εργαζόμενους και 20 εκατομμύρια επιχειρηματίες, βασίζεται κατά κύριο λόγο στη βιομηχανία.
Η Κομισιόν θεωρεί ότι είναι απαραίτητη μια νέα βιομηχανική πολιτική καινοτομίας, προκειμένου να επέλθει ανάπτυξη και να ενισχυθεί η απασχόληση. «Χωρίς καινοτομία, η βιομηχανία της Ευρώπης δεν θα είναι σε θέση να ανταγωνιστεί επιτυχώς την παγκόσμια αγορά», αναφέρεται σε κείμενο της Επιτροπής.
Το συνέδριο διοργανώθηκε μεταξύ 24 και 26 Νοεμβρίου, από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Δημοσιογραφίας (EJC).
πηγή